Nul doelpunten voor, zesendertig tegen

Costa Rica wordt ook wel het ‘Zwitserland van Centraal-Amerika’ genoemd. Elke reisgids vermeldt wel een keer deze bijnaam waar de Costa Ricanen zo trots op zijn. Het eert hun pacifisme, hun voorspoed en ordentelijke binnenlandse verhoudingen. Een witte raaf in het door oorlogen en staatgrepen geteisterde Midden Amerika.

Documentairemaakster Gabriela Hernández vroeg zich af waarom het dan toch komt dat zoveel jonge Costa Ricanen het land op illegale wijze verlaten en in het beloofde land, dat Verenigde Staten heet, hun geluk beproeven. Dat doen toch alleen Mexicanen, Salvadoranen en Hondurezen? Dat zijn toch de landen waar de bevolking in een uitzichtloosheid leeft dat hun geen andere keus laat dan de sprong naar het beloofde land te wagen?
Hernández is bezig met een documentaireproject over dit fenomeen dat door de Costa Ricanen het liefst genegeerd wordt omdat dit afbreuk doet aan het zelf gecreëerde imago van dit Zwitserland van Centraal Amerika.

Maar de Costa Ricaanse realiteit rechtvaardigt het thema. Er is een streek rond de koffiezone bij het stadje Péréz Zeledon (Zuidelijk Costa Rica) die de ´Vallei van de Eenzame Vrouwen’ wordt genoemd. De meeste mannen zijn er weg getrokken na een langdurige daling van de koffieprijs, hun vrouwen en kinderen achterlatend met de belofte geld te sturen als ze eenmaal werk hebben gevonden. En zo is er vrijwel iedere CostaRicaan die wel iemand in de naaste omgeving of familie kent die zijn geluk beproeft in de VS.
Veel Costa Ricanen zijn in New Jersey terechtgekomen en leven zoals de meeste migranten van een zelfde nationaliteit: veelal bij elkaar. Zo is er een wijk waar een levensgrote fles Imperial, het nationale biermerk, de bezoekers duidelijk maakt dat ze op het punt staan ‘CostaRicaans’ territorium te betreden.

Gabriela Hernández neemt als uitgangspunt voor haar documentaire het onwaarschijnlijke verhaal van 14 jongens van onder de 20 jaar die een fake-voetbalteam formeerden nadat een coyote een uitnodiging voor een prestigieus voetbaltoernooi in Dallas onderschept had. Sommigen hadden nooit een bal aangeraakt toen ze het tijdens het toernooi moesten opnemen tegen gevestigde namen als River Plate en Chicago. De drie wedstrijden eindigden in verlies met ongekende cijfers: nul doelpunten voor en zesendertig tegen. Het team liep bijna tegen de lamp toen een dokter een geblesseerde speler onderzocht en concludeerde dat de kuiten onmogelijk die van een voetballer konden zijn. De jongens waaierden na het laatste fluitsignaal uit over verschillende plaatsen in de Verenigde Staten.

Behalve dat er een onmiskenbaar komische aspect aan dit verhaal zit zegt het veel over de bereidheid van de jonge mannen om grote risico´s te nemen. Velen van hen waren nooit in de hoofdstad San José geweest toen ze naar Dallas vertrokken. Het toont een ander aspect van Costa Rica dat blijkbaar niet in staat is om de jongere generatie perspectieven te bieden op een betere toekomst.