'La Nación liegt'

Toen ik pas even in Nederland was heb ik het laatste boek van Joris Luyendijk gekocht; ‘Het zijn net mensen’. Het boek was net tot ‘boek van het jaar’ gekroond door lezend NS publiek.
Het gaat over media en manipulatie over de frustratie van de auteur om niet in staat te zijn om als correspondent aan het publiek te laten zien hoe het er in ‘zijn’ land nu echt aan toe gaat.
Natuurlijk dacht ik bij het lezen van het boek ook aan Costa Rica en de wijze waarop de beeldvorming over het land tot stand komt. Het is een hele andere context dan het Midden-Oosten. Maar ook in Costa Rica is het verstandig om te weten wie er in medialand land aan de knoppen draaien voordat je gaat geloven wat de media zeggen. Het helpt je ook alert te blijven op het geen ze vooral niet zeggen.
Als je zou geloven wat de paar kranten schrijven dan geloof je op dit moment dat de oppositiepartijen er alleen maar op uit zijn om het land te blokkeren, dan geloof je dat president Chavez een achterlijke gek is (zijn rol bij de vrijlating van de FARC-gijzelaars in Colombia werd in een zeer klein hoekje weggedrukt), dat in San Jose de criminelen vrij spel hebben en dan geloof je dat de ongebreidelde investeringen van Amerikanen in malls, condominium op de mooiste plekken van het land gunstig is voor de Costaricanen: het levert imers zoveel werkgelegenheid op.

Eenzijdige berichtgeving wordt pas erg als het jaar in jaar uit over de mensen uitgestort wordt. Iets wat het boek van Luyendijk zo mooi laat zien is dat zijn mede studenten in Egypte zulke waanideen hadden over het Israelische gevaar en uit de grond van hun hart geloofden dat Egypte de bakermat van alle beschaving was. Resultaat van je hele leven lang bestookt te worden met gemanipuleerde informatie.
Niet zo extreem als in een dictatuur als Egypte maar veel subtieler werkt dat in Costa Rica: hier gelooft de overgrote meerderheid van de mensen dat Nicaraguanen de schuld zijn van de criminaliteit in het land. En ook: hier wint de politieke elite altijd de verkiezingen. In dit ‘Zwitserland van Latijns-Amerika’ worden bijna geen druppel bloed vergoten tijdens de verkiezingen. Dat komt omdat altijd de zelfde winnen. Hoe dat komt? Zij hebben vrijwel de hele media in hun macht, dat al gedurende decennia en daar is door oppositie simpelweg niet tegen op te boksen.
Het referendum van afgelopen jaar over de toetreding van Costa Rica tot het vrijhandelsakkoord met de VS is daar een goed voorbeeld van. Het land was tot op het bot verdeeld en even leek de sensatie in de lucht dat de tegenstanders van dat akkoord zouden winnen. Maar nee hoor, een ongekende campagne in de media waarin alles gezegd kon worden zonder dat er even hard tegengas gegeven kon worden, zorgde er voor dat het referendum toch door de voorstanders gewonnen werd. Het is zeer waarschijnlijk dat indien beide kampen een zelfde mate van toegang hadden gehad tot de media dat de ‘Nee’-stemmers gewonnen zouden hebben.

Maar zo gaat het reeds tientallen jaren in deze ‘stabiele democratie’ in Midden Amerika. Wie de media beheerst die heeft de macht.
Op de muren in de straten kom je deze dagen overal de leus tegen: La Nacion miente – La Nacion liegt. Na het referendum is er een actie geweest in de krant een week niet te kopen. Ik lees hem niet meer, omdat je er toch niet te weten komt over wat er echt in het land gebeurt.